Ese Ukuri Kuri Hehe kuri Rusesabagina ?
Inteko ishingamategeko y’u Rwanda ivuga ko yamaganye icyemezo cy’inteko ishingamategeko y’Ubumwe bw’Uburayi (EU/UE) kijyanye na Paul Rusesabagina ivuga ko “cyuzuyemo ibinyoma no kwirengagiza nkana ukuri”.
Mu nama rusange yabaye ku mugoroba wo ku wa gatanu hifashishijwe ikoranabuhanga, abadepite banavuze ko ibyemejwe n’abadepite ba EU birimo “kwinjira mu budahangarwa bw’igihugu no mu nzego z’ubutegetsi bwa Leta y’u Rwanda, guhakana no gupfobya Jenoside yakorewe Abatutsi mu 1994”.
Inteko y’u Rwanda umutwe wa sena na wo wamaganye umwanzuro w’inteko ya EU kuri Rusesabagina, wiyemeza ko inteko izasuzuma icyo “kibazo ikageza imyanzuro ku Nteko y’Ubumwe bw’i Burayi”.
Ku wa kane, inteko ishingamategeko ya EU yasohoye inyandiko irimo ko abagize iyi nteko bamaganye “ishimutwa n’iyoherezwa” mu Rwanda ridakurikije amategeko rya Paul Rusesabagina.
Inteko y’u Rwanda umutwe w’abadepite yanasabye komisiyo zo mu mitwe yombi (uw’abadepite n’uwa sena) zifite ububanyi n’amahanga mu nshingano zayo, gusuzuma icyemezo cy’inteko ya EU.
Ngo zigategura umushinga w’imyanzuro uzagezwa ku nteko rusange y’iyo mitwe yombi.
Rusesabagina, aregwa ibyaha by’iterabwoba, urubanza rwe mu mizi ruteganyijwe gutangira ku wa gatatu w’icyumweru gitaha.
Aregwa ibyaha bishingiye ku bitero ku Rwanda by’inyeshyamba za FLN z’impuzamashyaka MRCD yari abereye umukuru wungirije, ibitero byiciwemo abantu mu 2018 na 2019.
Mu majwi n’amashusho anyuranye yakwirakwiriye ku mbuga nkoranyambaga mbere y’ifatwa rye, Rusesabagina yemeje ubufatanye bwa MRCD na FLN.
Umwaka ushize Perezida Paul Kagame avuga ku ifatwa rya Rusesabagina yagize ati: “… Ariko uwanabwira n’abantu ko ari we wanizanye, ubwo urubanza rwaba ruri hehe? Rwaba ruri kuri nde?”
Inteko ya EU yemeje iki?
Inteko ya EU yemeje imyanzuro itatu ivuga ku buryo uburenganzira bwa muntu bwifashe muri Kazakhstan, u Rwanda na Uganda.
Mu mwanzuro wabo ku Rwanda, abagize iyo nteko bamaganye “ishimutwa, iyoherezwa ridakurikije amategeko n’ifunga ritamenyeshejwe” rya Paul Rusesabagina, wabuze kuva tariki 27/08/2020 ari i Dubai, akerekanwa tariki 31 z’uko kwezi afungiwe i Kigali.
Bashingiye no ku bindi binyuranye birimo uwo Rusesabagina ari we, uko yafashwe n’uko afunze, abagize iyi nteko bavuze ko “gushimutwa kwa Rusesabagina kunyuranyije n’ibyo u Rwanda rwemeye” mu masezerano mpuzamahanga anyuranye yo kubahiriza uburenganzira bwa muntu.
Abagize inteko ya EU basabye abategetsi b’u Rwanda kugaragaza birambuye kandi bigenzuwe n’abandi “uko Rusesabagina yafashwe akoherezwa i Kigali”.
Banasaba “iperereza mpuzamahanga, ryigenga, kandi ryizewe ry’uburyo Rusesabagina yafashwe akoherezwa”.
Abagize iyi nteko basabye EU “kugira icyo ihita ikora mu kureba niba ifatwa n’urubanza bya Rusesabagina bikurikije amategeko, n’iyubahirizwa ry’uburenganzira bwe nk’umuturage wa EU”.
Mu mwanzuro wabo, aba badepite bamaganye kandi imanza zifite imvo za politiki mu Rwanda, kwibasira abatavugarumwe n’ubutegetsi, no guhamya ibyaha abantu mbere y’urubanza mu nkiko.
Aba badepite bategetse ubakuriye guha inyandiko y’umwanzuro wabo perezida hamwe n’inteko ishingamategeko y’u Rwanda, abakuriye EU, ibihugu bigize EU, umuryango w’abibumbye, umuryango w’ubumwe bwa Africa, umuryango wa EAC n’abandi.